سه تار داوود یک مهر ویژه
Davood Special 1 Stamp Setar

سه تار داوود

سه‌تار از سازهای زهی و مضرابی موسیقی ایرانی است که با ناخن انگشت اشارهٔ دست راست اجرا می‌شود. اکثر قطعات سه‌تار از چوب (غالباً چوب گردو یا توت) تولید می‌شوند و سیم‌های آن از فلز و شیطانک آن از استخوان است. سازندگان سه‌تار معمولاً ساخته‌هایشان را بر اساس کیفیت مواد اولیه استفاده گردیده. و کیفیت ساخت و پرداخت به انواع یک مهر، دو مهر و سه مهر طبقه بندی می‌کنند. این ساز، دارای ۴ سیم از جنس فولاد و برنز است که به موازات دسته، از کاسه تا پنجه کشیده شده‌اند. سه‌تار دارای 25 یا 28 پرده‌ی قابل حرکت از جنس روده‌ی حیوانات یا ابریشم است. صدای آن ظریف و تو دماغی و تا حدودی غمگین است. و گستره صوتی آن از هنگامِ بمِ دو زیر خط حامل تا لا بمل بالای خط حامل و در نتیجه نزدیک به ۳ اکتاو است.

سه‌تار پیشتر هم‌خانواده با سازهایی چون دوتار و تنبور بوده است و امروزه به تار نزدیک‌تر است. در موسیقی دستگاهی ایران استفاده از سه‌تار بسیار رواج دارد؛ گرچه بیشتر برای تک‌نوازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ساز برای هر دستگاه کوک ویژه‌ای دارد ولی فاصلهٔ چهارم یا پنجم پایین رونده معمولاً بین سیم‌های اول و دوم ثابت است. نوازندگان سه‌تار برای اجرای آن، کاسهٔ ساز را به صورت مورب و با زاویهٔ ۴۵ درجه روی ران راست قرار می‌دهند. و با سر انگشتان دست چپ روی پرده‌ها روی دسته سه‌تار حرکت می‌کنند و با انگشت اشارهٔ دست راست خود به سیم‌ها ضربه می‌زنند. در ساخت ساز سه‌تار از چوب (معمولاً گردو و توت و افرا). و برای بدنه، و (توت) برای صفحه و (گردو) برای دسته و از فلز (برنز و فولاد). و برای سیم‌ها و از استخوان برای تزئینات دسته، شیطانک و گاهی اوقات سیم‌گیر استفاده می‌شود.

توضیحات تکمیلی:

صدای سه‌تار داوود بسیار پر حجم است که دلیل آن جنس صفحه ساز است که از چوب توت استفاده گردیده است. استفاده از چوب گردو در دسته ساز نقش مهمی در حفظ تراز دسته و در اصلاح نتابیدن دسته ساز دارد. تابیدن دسته ساز یکی از مشکلاتیست که در سه‌تار ایجاد گردبده است اما استفاده از چوب گردو حفظ تراز دسته ساز را تضمین می‌کند. خرک سه‌تار داوود ساز از شمشاد است و بصورت دقیق تولید گردیده است. این چوب به خوبی صدا را از سیم‌ها به صفحه ساز انتقال می‌دهد. جنس پرده‌های ساز نیز از مواد پلیمری استفاده گردیده است. نقطه ضعف این پرده‌ها مقاومت پایین آن‌ها در مقابل آب خوردگی است. البته با نگه داری مناسب این ساز مشکلی در استفاده از آن پدید نمی‌آید. جنس شیطانک ساز از استخوان بوده و در حفظ کیفیت و صدادهی ساز موثر است.